Cyber zagrożenia a edukacja zdalna

Widząc słowo „cyberbezpieczeństwo”, pierwszym skojarzeniem być może są zabezpieczenia kont bankowych, hasła do prywatnych i firmowych systemów komputerowych, artykuły dotyczące wycieku danych. Tymczasem kwestia zagrożeń cyfrowych jest znacznie szersza i warto przyjrzeć się jej również w kontekście edukacji zdalnej.

Czym jest cyberbezpieczeństwo?

Firma Microsoft definiuje cyberbezpieczeństwo jako ”praktykę stosowaną w celu ochrony informacji, urządzeń i zasobów cyfrowych. Dotyczy to danych osobowych, kont, plików, zdjęć, a nawet pieniędzy”. Innymi słowy, jest zbiorem określonych działań i zachowań, które wspierają nasze bezpieczeństwo w internecie.

Temat ten jest istotny również w kontekście edukacji. Warto poruszać z uczniami tematy nie tylko możliwości, jakie dają na co dzień nowe technologie, ale także potencjalnych zagrożeń, które są z nimi związane. W świetle doświadczeń edukacji zdalnej, wydaje się to tym bardziej istotne.

Zagrożenia trybu on-line

W czasie pracy, nauki, czy rozrywki w sieci trzeba liczyć się z prawdopodobieństwem szeregu zdarzeń, które mogą odcisnąć negatywne piętno na naszej psychice, warunkach życiowych, a także używanym przez nas sprzęcie komputerowym. Co może się wydarzyć?

• Zbyt długi czas spędzany przed ekranem – uzależnienie od treści internetowych jest coraz częstszym zjawiskiem. Według danych Państwowego Instytutu Badawczego NASK za rok 2020, młodzież tylko w czasie wolnym spędzała w sieci średnio 4 godziny i 50 minut dziennie. Dodając do tego godziny obecności w szkole i na zajęciach pozalekcyjnych, nie trudno dojść do wniosku, że życie społeczne może być mocno zaniedbywane.
• Cyberprzemoc – to forma przemocy zdalnej, polegającej na długotrwałym prześladowaniu, poniżaniu, obrażaniu, zastraszaniu, ośmieszaniu drugiej osoby. Może mieć różnoraką formę, od nieprzyjemnych komentarzy pozostawianych pod postami w mediach społecznościowych, po tworzenie i rozpropagowywanie prześmiewczych treści. Dane NASK mówią, że co piąty nastolatek doświadczył osobiście różnych form przemocy w internecie.
• Włamania na konta, kradzież danych – może dotyczyć kont w social mediach, danych w aplikacjach, u starszych uczniów również kont finansowych. A nawet włamań na domowe komputery i wykradzenia pełnych danych rodziców, co grozi już bardzo poważnymi konsekwencjami.
• Treści nieadekwatne do wieku – wulgaryzmy, przemoc, używki, niezgodne z prawem działania, tzw. patoinfluencerzy. Warto, by młode osoby rozumiały, że zakazy wchodzenia na pewne strony nie są pomyślane przeciwko nim. Zaś pewne treści mogą mieć bardzo negatywny, a wręcz niebezpieczny wpływ na ich rozwój.
• Wirusy – o zagrożeniach wynikających ze zmian wprowadzanych przez pewne programy mówi się już od dawna. Powodują wolniejszą pracę systemu, mogą trwale go uszkodzić lub być używane do nielegalnego śledzenia naszych poczynań w internecie.

Co warto zrobić w ramach szkolnych zajęć

Przede wszystkim, rozmawiać o zagrożeniach i możliwych sposobach reagowania na nie –  zarówno w gronie pedagogicznym, jak z rodzicami i uczniami. Nierzadko się zdarza, że to szkoła jako pierwsza zauważa niepokojące sygnały w zachowaniu dziecka. W czasie zdalnej nauki, z uwagi na ograniczony kontakt bezpośredni z uczniami, jest to utrudnione. Tym ważniejsza więc  jest cykliczna współpraca z rodzicami, którzy są ze swoim dzieckiem w domu na co dzień.

Ważne jest także otwarcie na problemy uczniów – tak, by np. doświadczający  prześladowania cyfrowego czuli, że wychowawca lub/i pedagog szkolny są osobami, do których mogą zwrócić się o pomoc, że zostaną zrozumiani i zostanie im zaproponowane konkretne wsparcie.

Co więcej, zrozumiałe zasady komunikacji. Nie od dziś używane jest również sformułowanie netykieta, określające etykietę w internecie. Taki zbiór mile widzianych zachowań w procesie komunikacji on-line może być rozbudowywany w ramach wspólnych ustaleń z klasą.

W czasie zdalnej nauki czas spędzany przed ekranami komputerów, tabletów lub innych urządzeń mobilnych uległ znacznemu wydłużeniu. Tym samym powodując, że potencjalne zagrożenie negatywnymi doświadczeniami w cyfrowym świecie wzrosło.

Jeśli chcesz podzielić się swoimi doświadczeniami dotyczącymi cyberbezpieczeństwa lub cyber zagrożeń, zapraszamy do komentowania pod wpisem.

____

źródła:

• Raport „Nastolatki 3.0”, Państwowy Instytut Badawczy NASK, Warszawa 2021
• Dorota Pintal, Zapewnienie bezpieczeństwa cyfrowego w edukacji zdalnej, materiał szkoleniowy dla kadry JST, s. 7-10, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2021 (dostęp on-line z d.7.11.2011:https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=31937)