Jak minimalizować wpływ obecności komputera i innych urządzeń w zdalnym nauczaniu? Trudna sztuka odpoczywania.

Szkolne życie w cyfrowym świecie

Komputer, laptop, smartfon, czy tablet to nieodłączne atrybuty ucznia w trakcie zdalnej nauki. Bez dostępu do sieci i urządzeń elektronicznych, nauczyciele i uczniowie nie mogliby przez długi czas spotykać się na lekcjach. Te zaś, w zależności od poziomu edukacji, trwały od 4 do nawet 8 godzin dziennie.  Po zajęciach, młodzież miała czas na rozrywkę – najczęściej stacjonarną, w domach, przed monitorami. Gry on-line,  oglądanie filmów i seriali na popularnych portalach, czy surfowanie po mediach społecznościowych.

Według danych Państwowego Instytutu Badawczego NASK, w roku 2020 polskie nastolatki spędzały w sieci w czasie wolnym średnio 4 godziny i 50 minut dziennie. W dni wolne – już średnio 6 godzin i 10 minut. Podsumowując czas nauki zdalnej oraz rozrywki, daje nam to nawet 12 godzin dziennie spędzanych przed ekranem komputera lub innych urządzeń z dostępem do internetu! Tak długi czas „elektronicznej aktywności” nie pozostaje bez wpływu na samopoczucie, zdrowie i psychikę młodych ludzi.

Po czym poznać, że odpoczynek od ekranu jest konieczny

 Od lat koronnym argumentem rodziców, by dzieci spędzały mniej czasu przed ekranem, jest obawa o powstanie lub pogłębienie wady wzroku. Dziś dodatkowo wiadomo, że niebieskie światło ekranu ma wpływ na spadek poziomu melatoniny, a to skutkuje problemami ze snem, przemęczeniem i ogólnym odczuciem rozdrażnienia. To jednak nie są jedyne symptomy, które powinny wzbudzić niepokój dorosłych.

Kolejne konsekwencje zbyt długiego czasu spędzanego przed ekranem to m.in.: 

• problemy z koncentracją, zapamiętywaniem,
• zaniedbywanie obowiązków,
• brak zaangażowania w sprawy domu, rówieśników
• pogarszanie relacji w świecie rzeczywistym,
• nadpobudliwość.

Powyższym symptomom bardzo często towarzyszy FOMO, czyli syndrom ciągłego sprawdzania powiadomień i „przymus” nadążania za tym, co się dzieje w sieci.

Co zrobić, by odpocząć od ekranu

Na szczęście są sposoby, by minimalizować negatywne skutki korzystania z technologii. Tak, jak dbamy o naszą higienę w świecie rzeczywistym, tak powinniśmy zadbać o nią również w świecie cyfrowym. Wszystko zależy od naszych decyzji i wspólnych ustaleń – zarówno na lekcjach zdalnych, jak i w czasie wolnym.

Przede wszystkim, warto wypracować w szkole/ w klasie konkretne zasady dotyczące długości zajęć zdalnych, dostosowane do możliwości konkretnych grup wiekowych uczniów. Następnie – używać różnych metod nauczania, może nie zawsze musimy całą lekcję widzieć się „na żywo”, a uda się np. wykorzystać również metody analogowe (podręczniki, prace plastyczne, itp.). Dobrze byłoby również, by kwestia higieny cyfrowej była elementem edukacji i współpracy uczniów, rodziców i nauczycieli. Wszak w trakcie nauki zdalnej, to właśnie w domach nasi uczniowie odbywają zajęcia. Warto na zebraniach z rodzicami i godzinie wychowawczej z uczniami, porozmawiać o zagrożeniach płynących ze zbyt długiego czasu spędzanego w sieci oraz sposobach na ich ograniczenie.

Kilka poniższych zasad pomoże w organizowaniu odpoczynku od ekranu:

• nie rozpraszaj się – podziel czas na naukę i rozrywkę, nie rób tego jednocześnie
• ustal z domownikami, gdzie i w jakich okolicznościach nie korzystacie z urządzeń cyfrowych
• limit to dobry pomysł – sprawdzaj, ile czasu spędzasz w sieci i ustaw sobie maksymalny limit
• wycisz się przed snem – wyłącz internet, powiadomienia z aplikacji,
• nie przeszkadzaj sobie – kiedy się uczysz, wyłącz powiadomienia z aplikacji
• nie noś telefonu ciągle przy sobie
• korzystaj z aplikacji do zarządzania czasem spędzanym w sieci
• relaksuj się bez urządzeń mobilnych

Niezależnie jednak od przyjętych zasad, nic nie zastąpi konsekwencji i wzajemnego zaufania w realizowaniu wspólnych postanowień. Zapewne macie już swoje rozwiązania. Podzielcie się w komentarzu swoimi sprawdzonymi praktykami.

  _

źródła:

• Raport „Nastolatki 3.0”, Państwowy Instytut Badawczy NASK, Warszawa 2021
• „Czym jest higiena cyfrowa i w jaki sposób o nią zadbać”, webinar Wydawnictwa Nowa Era, 12 maja 2020: https://www.youtube.com/watch?v=68cvKg7U8UM