Przezwyciężanie nieśmiałości, czyli trudna sztuka występowania

Czym jest nieśmiałość

Brak aktywności na lekcji, pozostawanie z boku w trakcie rozmów i zabaw rówieśniczych, bycie cichym i spokojnym w kontaktach z innymi. Te dziecięce zachowania nie zawsze muszą oznaczać, że mamy do czynienia z nieśmiałością. Jeśli je jednak zauważamy, warto przyjrzeć się potrzebom dziecka tym uważniej.

Według słownika języka polskiego PWN, nieśmiałość opisać można jako brak pewności siebie i wstydliwość. Uczniowie nieśmiali bywają postrzegani jako grzeczni, niesprawiający problemów wychowawczych, nie wchodzący w konflikty z rówieśnikami. Tymczasem to lęk przed negatywnymi ocenami otoczenia sprawia, że wycofują się z grupy.

Przezwyciężanie nieśmiałości

Szkoła jest miejscem, w którym uczniowie zdobywają szereg kompetencji miękkich. Część z nich rozwija osobiste predyspozycje, wzmacnia dotychczasowe umiejętności komunikacyjne i relacyjne. Część zaś, dopiero w toku kontaktów z innym środowiskiem niż domowe, obserwuje i nabywa wiedzy o możliwych innych sposobach działania, niż te znane z rodzinnego otoczenia.

Jedną z tych cech, którą uczniowie mogą „przebudować” w ramach szkolnej edukacji, jest właśnie nieśmiałość. Z pomocą nauczyciela, koleżanek i kolegów oraz współpracy szkoły i rodziców, mogą nabywać pewności siebie, poczuć się bezpieczniej w komunikacji, rozwijać swoje zainteresowania. Nauczyć się podejmować interesujące je aktywności, bez ciągłego poczucia lęku i strachu przed negatywną oceną innych.

Wsparcie środowiska jest dla dzieci bardzo ważne. Poczucie, że jest się akceptowanym w grupie i docenianym za swoje dokonania, przy jednoczesnym braku niekonstruktywnej krytyki, pomagają w rozwijaniu pewności siebie, asertywności, budowaniu własnej wartości.

Zdobywane w czasach szkolnych umiejętności i doświadczenia mają wpływ na nasze postawy i podejście do życia w dorosłości. Warto wspierać dzieci w radzeniu sobie z nieśmiałością – ta umiejętność pomoże im na późniejszych etapach życia.

Wystąpienia publiczne a nieśmiałość

Jednym z czynników, które mogą powodować niepokój, jest wystąpienie przed audytorium. Niezależnie od tego, czy słuchają nas koledzy i koleżanki, czy obce osoby. Sama sytuacja, w której trzeba wygłosić prezentację lub referat stając na środku sali, nierzadko budzi niepokój nawet u najbardziej śmiałych uczniów. Wskazane więc jest, by już od najmłodszych lat ćwiczyć się w sztuce wystąpień – bo, jak mówi popularne powiedzenie, „ćwiczenie czyni mistrza”.

Dla uczniów nieśmiałych bardzo ważne jest poczucie akceptacji grupy, mają obawy przed wyśmianiem i odrzuceniem. Jest więc mało prawdopodobne, by zgodzili się „skoczyć na głęboką wodę” i wystąpić na środku sali. Można jednak stopniowo i powoli oswajać się z sytuacją publicznego wystąpienia.

Zacznijmy od zachęcania do czytania na głos – może to być fragment z podręcznika, ulubionej książki, zadania domowego, czy wygłoszenie opinii na temat obejrzanego filmu. Na rolę koordynatora projektu w grupie, wspólne prezentacje z kolegami i koleżankami, aż do samodzielnej prezentacji powoli przyjdzie czas. A satysfakcja z przezwyciężania swoich obaw będzie rosła wraz z poczuciem pozytywnego odbioru podejmowanych działań.

Kompetencje miękkie, a nauka zdalna

Pandemia i związany z nią czasowy wymóg nauki na odległość, znacznie utrudniły możliwości pracy z kompetencjami miękkimi uczniów. Pewne zachowania i postawy są znacznie trudniejsze do zaobserwowania. Część dzieci zatraca dotychczasowe umiejętności, wzmacniając w sobie poczucie lęku i separacji od grupy.

Według danych z badania pracowni Social Changes zrealizowanego w grudniu 2020 roku na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka, w czasie nauki zdalnej znacząco osłabiły się relacje pomiędzy rówieśnikami – aż 83 proc. narzeka na brak kontaktu bezpośredniego z rówieśnikami, a już co czwarty uczeń ma negatywne relacje z otoczeniem rówieśniczym.

Po powrocie do nauki stacjonarnej, kwestii wspierania pewności siebie, funkcjonowania i współpracy w grupie zapewne poświęcone zostaną niejedne zajęcia lekcyjne. Jeśli macie swoje doświadczenia w tym zakresie, którymi chcecie się podzielić, zapraszamy do komentowania.

____________________

źródło:

RAPORT: Badania postaw wobec nauczania zdalnego, Warszawa, 5 stycznia 2021, wersja on-line: https://brpd.gov.pl/wp-content/uploads/2021/01/Raport-z-badania-na-zlecenie-Rzecznika-Praw-Dziecka.pdf

Słownik Języka Polskiego PWN, wersja on-line:https://sjp.pwn.pl/slowniki/nieśmiałość.html